सोभित थपलिया
काठमाडौं । सिभिल सेभिङ एण्ड क्रेडिट को–अपरेटिभमा २१ सयभन्दा धेरै सदस्य छन् । ती सदस्यमध्ये यस संस्थाका अध्यक्ष इच्छाराज तामाङले १५०३ जनालाई ठगिसकेका छन् ।
यही ठूलो ठगी प्रकरणपछि सहकारीका सबैभन्दा ठूला ठग भनेर परिचित छन् तामाङ । उनी सिभिल समूहका अध्यक्षसमेत हुन् ।
उनको जालोमा अझै कति सदस्य परेका छन्, खोजी भइरहेको छ । आफू पीडित भएको भन्दै आउने आउने संख्या बढिरहेको प्रहरीको भनाइ छ । उनले प्रत्येक व्यक्तिबाट ४ हजारदेखि १४ करोडसम्म ठगी गरेका छन् ।
तामाङले यतिधेरै व्यक्तिलाई ठगी गर्न सानो समय खर्चेका छैनन् । आफ्नो कम्पनीमा विश्वास गरेर आएका सदस्यलाई २१ वर्षदेखि आफ्नो जालोमा पारे ।
निक्षेपकर्तालाई नियतनै राखेर ठग्ने योजना बनाएका तामाङ २०५७ सालदेखि सहकारीमा लागेका थिए । सहकारीको सिद्दान्त भनेको सदस्यको हितनै हो । तर, तामाङ भने लगानीकर्तालाई ठग्न आफूमात्र नभएर आफ्नो परिवार र नातागोतालाई समेतसँगै हिँडाए । त्यही गलत कामको परिणाम अहिले उनी प्रहरीको चिसो छिडीमा खोरभित्रको हावा खाँदैछन् ।
२०५७ सालमा १ लाख रुपैयाँ सेयर लगानी गरेका तामाङ २१ वर्षको अवधिमा अर्बौपति बने । आजसम्मको नियति भोग्दै तामाङ अबको १० वर्ष जेलको हावा खानुपर्ने छ ।
शक्ति, सत्ता, पैसा र सन्किपनको भरमा जसलाई जति ठगे पनि पचाउनसक्छु भन्ने मानसिकताले नै सहकारीका निक्षेपकर्तालाई ठग्न थालेका तामाङ अन्ततः प्रहरी हिरासतमा पुगेरै छाडे ।
प्रहरीको प्रारम्भिक अनुसन्धानले ५ अर्ब ७६ करोड ठगेको देखिए पनि करिब ७ अर्ब ठगेको अनुमान छ । जानकारकाअनुसार उनको सम्पति १५ अर्बभन्दा बढी नै छ ।
तामाङ असोज २० गते युरोप उड्दै थिए
निक्षेपकर्तालाई ठगि गरेको समाचार व्यापक हुन थालेपछि तामाङ हतास बनेका थिए । कुनैपनि बेला उनलाई प्रहरीले पक्राउ गर्छ भन्ने उनलाई लागिरहेको थियो ।
उनी असोज २० गते युरोप उड्ने योजना बनाइरहेका थिए । अध्यक्ष भने अमेरिका जाने तयारीमा थिए ।
उनीविरुद्ध सीआईबीमा उजुरीसमेत पर्न थालेको थियो । प्रहरीमा उजुरी पर्न थालेपछि असोज १८ गतेनै उनलाई पक्राउ गरियो ।
यदि उनी विदेश गएको भए उनीविरुद्ध अनुसन्धान गर्न ठूलो समस्या हुन्थ्यो । उनलाई पक्राउन गर्न इन्टरपोलमार्फत् पक्राउ पुर्जी जारी गर्नुपर्थ्यो तर त्यो त्यत्ती सजिलो थिएन ।
ठगीको शुरुवात
हाउजिङ व्यवसाय गर्ने लक्ष्य साथ उनले २०५७ सालमा सहकारी स्थापना गरे । उनलाई हरिहर लामिछाने, प्रकाश कुमार बर्मा, जीवनराज बज्रचार्य, डा.दुर्गा प्रसाद संग्रौला, सूर्यप्रसाद संगौलालगायतले साथ दिएका थिए ।
तामाङले सहकारीमा एक लाख रुपैयाँको सेयर लगानी गरेर सेयर सदस्य बने । त्यसपछि उनले पटक पटक संस्थामा आफ्नो सेयर स्वामित्व बढाउँदै गए । संस्थाको स्थापनाकालदेखि २०६७ सम्म सञ्चालक समितको अध्यक्ष बने ।
२०७३ सालसम्म संस्थापक सल्लाहकारका रुपमा काम गरे । २०६७ सालदेखि हालसम्म सञ्चालक समितिको अध्यक्ष केशवलाल श्रेष्ठलाई बनाइयो । श्रेष्ठलाई अध्यक्ष बनाए पनि सबै काम तामाङ आफैले गर्दै आएका थिए ।
श्रेष्ठ नाम मात्रैको अध्यक्ष थिए । उनको हस्ताक्षरबाहेक केही पनि नचल्ने र सबै काम तामाङले नै गर्ने गरेको उनले प्रहरीको बयानमा भनेका छन् ।
सहकारीले त्यो समयमा हाउजिङमा मात्रै नभएर जलविद्युत्, यातयात, सञ्चारलगायतका उपयुक्त देखिने आयोजनाहरु निर्माण तथा संचालन गर्ने लक्ष्य राख्यो ।
२०६० सालमा सिभिल सेभिङ एण्ड क्रेडिट संस्थाले पहिलो चरणमा आफ्नै नाममा हाउजिङ परियोजनाका लागि ललितपुर भैसेपाटीमा जग्गा खरिद गरी घर निर्माण गरी बेचबिखन गरेको थियो ।
आफूले बनाएको हाउजिङ २०६२/२०६३ सालसम्म हाउजिङ परियोजनाकारुपमा विभिन्न स्थानमा जग्गा खरिद गरी हाउजिङ बनाएर गर्न थाले । २०६३ सालमा हाउजिङ व्यवसाय गर्नलाई सहकारी संस्थाबाट गर्न नहुने र छुट्टै कम्पनी खडा गरी कारोबार गर्नुपर्ने व्यवस्था भयो ।
त्यसपछि घरजग्गा निर्माण गरी बेचबिखन गर्ने गरी सिभिल होम्स प्रालि नामक कम्पनी दर्ता गरी हाउजिङ परियोजना शुरु गरेको थियो । एउटा कम्पनीमा ३५ रोपनीभन्दा बढी जग्गा खरिद गर्न नपाइने हदबन्दीको कारणले २०६५ सालमा सिभिल अपार्टमेन्ट प्रालि दर्ता गरे ।
त्यो बेलासम्म तामाङको आम्दानी दिनमा दुई गुणा, रातमा चौगुणा हुन थाल्यो । यसले उनको मनमा लोभ र पाप एकै पटक पलाउन थाल्यो ।
जसले गर्दा उनले त्यही बेला २१/२२ वटा जति कम्पनीहरु दर्ता गरी सञ्चालन गरे । जसबाट क्रमैसँग सिभिल होम्स समेतका कम्पनीहरुले चरणवद्ध हाउजिङ परियोजनाहरु संचालन गरे ।
भूकम्प अघिसम्म उनको हाउजिङ व्यवसाय राम्रो थियो । जब भूकम्पले अपार्टमेण्टहरुमा ठूलो क्षति पुर्र्यायो । त्यसपछि उनले सहकारीमा निक्षेप सदस्यले जम्मा गरेको पैसाको दुरुपयोग गरे ।
उनले सिभिल सेभिङ एण्ड क्रेडिट सहकारी संस्था लिमिटेडबाट सिभिल होम्ससमेतका सबै कम्पनीबाट करिब ५ अर्ब रुपैयाँ लगेका छन् । त्यो रकम तिर्न बाँकी नै छ । उक्त रकम सहकारीका निक्षेपकर्ता हो ।
उनले सहकारी खोलेर सदस्यलाई विभिन्न प्रलोभनमा पारेर संकलन गरेको निक्षेप अपार्टमेण्टमा लगानी गरेर लगानीकर्ताको विचल्ली बनाएका हुन् ।
उनले सिभिल ग्रुप अन्तर्गतको सिभिल होम्स प्रालि, सिभिल स्टेट्स प्रालि, सिभिल बिजनेश कम्प्लेक्स, सिभिल प्रालि र सिभिल अपार्टमन्ट प्रालि र सिभिल ग्रुप प्रालिसमेतका नाममा जग्गा तथा भवनसमेत छन् । यी कम्पनीमाफर्त पटक–पटक गरेर सहकारीबाट ५ अर्ब ऋण प्रवाह भएको हो ।
अहिले भने उनले सदस्य बचतकर्ता पैसा फिर्ता गर्ने दायित्व मेरो होइन, संस्थाको हो भन्न थालेका छन् ।
तामाङको ठग्ने यस्तो रणनीति
तामाङले सदस्यलाई ठग्न विभिन्न प्रलोभनका जाल बुने । त्यसको निकै रुचाइएको रणनीति बन्यो चिठ्ठा उपहार ।
उपहार पाउने भनेपछि सहकारीका सदस्यहरु पनि निकै लोभी भए । सहकारीले १२ देखि १७ प्रतिशतसम्म ब्याज दिने र सुनको सिक्कदेखि घर, गाडी, फ्रिज, टिभी, फ्यान लगायतका विभिन्न उपहार राखे । त्यसले बचतकर्तालाई लोभ्यायो ।
तामाङले सहकारीले १७ प्रतिशत ब्याज दिने, कम्तिमा १५ लाख रुपैयाँ निक्षेप राखेको ३ वर्ष पुगेपछि २.५ ग्रामको सुनको सिक्का उपहार दिने भनेर घोषणा गरे । तर, त्यो सबै प्रलोभन रहेछ ।
उनले ठग्नको लागि १४०० वटा चिठ्ठा बनाएका थिए । १५ लाख रुपैयाँभन्दा बढी निक्षेप राख्नेलाई सुनको सिक्का मात्रै नभएर घर, गाडी, फ्रिज, टिभी, पंखा लगायतका उपहार दिए ।
ठगिनेमध्येका एक जना सदस्यले आफू पनि तामाङको लोभमा परेर ठगिएको बताए । आफ्नो ५० र श्रीमतिको ३३ लाखसहित ८३ लाख रुपैयाँ सहकारीको मुद्दती निक्षेपमा राखेको र अहिले आफ्नो रकम त्यही लोभले नै फसेको ति सदस्यले बताए ।
‘सहकारीमा राख्दा बैंकको भन्दाबढी १२ देखि १७ प्रतिशतसम्म ब्याज दिने भनेको थियो’ उनले भने ‘हामीले पनि लोभमा परेर पैसा राखियो, सुनको सिक्का पनि पाएकै हो, तीन वर्ष अघिसम्म सहकारीले ब्याज बापतको रकम दिने गरेको र तीन वर्षयता ब्याज, साँवा केही पनि आएन ।’
तामाङको प्रलोभनमा परेर एक जनाले घर र एक जनाले गाडी पाएको मान्छे आफूले पनि भेटेको ति पीडित सदस्यले बताए । ‘फलानोलाई यस्तो उपहार दियौं तपाईले पनि पाउनुहुने छ’ उपहार पाउनेलाई देखउँदै भन्थे ।
तामाङले उपहारको प्रलोभनमा पारेर सदस्यलाई ठग्ने प्रतिवादीहरुले प्रहरीलाई बयान दिएका छन् । त्यसले पनि निक्षेपकर्ताले भनेको कुरा प्रमाणीत भएको छ ।
तामाङ आफू ऋणमा डुब्दै गएपछि सिभिल होम्सको नाममा रहेको काठमाडौं जिल्लाको सुन्धारा चाइनाटाउनमा रहेको ६ रोपनीमा रहेको ११ तल्ले भवन १ वर्ष अगाडि अजेयराज सुमार्गी पराजुलीको कम्पनी मुक्ती श्री हस्पिटालिटीलाई १ अर्ब २५ करोड रुपैयाँमा बिक्री गरेका थिए । त्यो रकम पनि तामाङले सहकारीमा जम्मा नगरेर आफ्नो स्वार्थ पूरा गर्ने काममा प्रयोग गरेका छन् ।
तामाङले आफूसँग भएको सम्पती बिक्री मात्रै नभएर
सिभिल सेभिङ एण्ड क्रेडिट सहकारी तथा सिभिल ग्रुपबाट मासिक ८ लाख रुपैयाँ तलब लिँदै आएका थिए ।
जसमा सहकारी संस्थाबाट मासिक ५ लाख रुपैयाँ र सिभिल ग्रुपबाट ३ लाख रुपैयाँ गरी मासिक ८ लाख तलब लिने गरेको सहकारीका अध्यक्ष केशवलाल श्रेष्ठको बयानमा उल्लेख छ ।
तामाङले पहिलादेखि नै संस्थामा १५ अर्बभन्दा बढीको सम्पती रहेको भन्दै आएका थिए । आफूसँग पैसा हुँदा हुँदैपनि निक्षेपकर्ताको निक्षेप फिर्ता नगरेका कारण २१ वर्षको अवधिमा एक लाख रुपैयाँको लगानी हुदै अर्बौपति बनेका तामाङ प्रहरी हिरासतमा पुगेका हुन ।
असोज १८ गते पक्राउ गरेका तामाङलाई सरकारी वकिलको कार्यालयले जिल्ला अदालतमा ८ वर्षको कैद र ५ अर्ब ६७ करोड रुपैयाँभन्दा बढी क्षतिपूर्ती माग गर्दै आरोपपत्र दायर गरेको छ ।
